Επεμβατικός τοκετός
Δείτε την κάλυψη του τοκετού στο ΙΑΣΩ από το ταμείο σας!
ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΤΟΚΕΤΟΥ
Πρόκληση τοκετού με φαρμακευτικές και χειρουργικές μεθόδους γίνεται σήμερα σε μεγάλο αριθμό περιπτώσεων με διάφορες ιατρικές και μαιευτικές ενδείξεις. Γενικά, πρόκληση τοκετού θα πρέπει να διενεργείται όταν η περαιτέρω συνέχιση της κύησης είναι πιθανό να εκθέσει την μητέρα ή το έμβρυο ή και τους δύο σε βέβαιο κίνδυνο. Το ποσοστό πρόκλησης τοκετού ποικίλλει ανάλογα με την εμπειρία του μαιευτήρα.
Ενδείξεις
Οι κυριότερες ενδείξεις πρόκλησης τοκετού είναι:
- Παράταση της κύησης
- Προεκλαμψία - Εκλαμψία
- Ανεπάρκεια πλακούντα και επιβράδυνση της ενδομήτριας ανάπτυξης
- Αιμορραγία πριν από τον τοκετό - Αποκόλληση πλακούντα και αιμορραγίες άγνωστης αιτιολογίας
- Πρόωρη ρήξη των εμβρυϊκών υμένων
- Ασυμβατότητα παράγοντα Rhesus
- Σακχαρώδης διαβήτης
- Χρόνιες νεφρικές παθήσεις
Αντενδείξεις
Στις απόλυτες αντενδείξεις για πρόκληση τοκετού περιλαμβάνονται:
- Εμβρυοπυελική δυσαναλογία
- Προδρομικός πλακούντας
- Προηγηθείσα καισαρική τομή
- Ινομυωματεκτομή
- Εγκάρσιο σχήμα
Στις σχετικές αντενδείξεις περιλαμβάνονται:
- Ισχιακή προβολή
- Πολυάμνιο
- Υπερπολυτοκία
- Προωρότητα
Μέθοδοι πρόκλησης τοκετού
Για την επιτυχία της πρόκλησης θα πρέπει να εκτιμηθούν ορισμένοι παράγοντες, όπως είναι η διάρκεια της κύησης, ο προετοιμασμένος τράχηλος και η προβολή του εμβρύου. Η πλέον συνήθης μέθοδος εκτίμησης των παραγόντων αυτών είναι ο προγνωστικός δείκτης κατά Bishop.
Όσο πιο μεγάλος είναι ο δείκτης αυτός τόσο καλύτερα αναμένονται τα αποτελέσματα της πρόκλησης. Όταν ο δείκτης είναι μεγαλύτερος από 6 εκτιμάται ότι η πρόκληση θα αποδώσει με καλά αποτελέσματα. Τιμή δείκτου μικρότερη του 5 αποτελεί ένδειξη για περαιτέρω ωρίμανση του τραχήλου της μήτρας.
Για την ωρίμανση του τραχήλου χρησιμοποιούνται:
Προσταγλανδίνες
Γίνεται τοπική εφαρμογή προσταγλανδινών Ε2 και F2α και αξιολόγηση της τραχηλικής ωριμότητας μερικές ώρες αργότερα.
Καθετήρας Foley
Γίνεται διατραχηλική τοποθέτηση του καθετήρα ο οποίος πληρούται με 25-50 ml φυσιολογικού ορού. Κατόπιν αναρτάται βάρος, που ασκώντας πίεση στο κατώτερο τμήμα της μήτρας και στον τράχηλο επιτυγχάνει την διαστολή.
Φαρμακευτικές μέθοδοι πρόκλησης τοκετού
Αρκετά φαρμακολογικά σκευάσματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν με σκοπό την διέγερση της μήτρας.
Διάλυμα οξυτοκίνης
Η χορήγηση αυτού ενδοφλεβίως αποτελεί συχνή επιλογή, σε συνδυασμό με επεμβατικές μεθόδους πρόκλησης. Η έγχυση αρχίζει με 1 mU/min και αυξάνει με ρυθμό 3 mU/min κάθε 15 min μέχρι επίτευξης ικανοποιητικού ρυθμού συσπάσεων.
Προσταγλανδίνες
Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει ιδιαίτερα αποδεκτή η τοπική χρήση των προσταγλανδινών Ε2 που αποσκοπεί αρχικά στην ωρίμανση του τραχήλου και στην συνέχεια στην πρόκληση του τοκετού.
Η χρήση των κολπικών δισκίων της ΡGΕ2 αποτελεί σήμερα την επικρατέστερη και πιο απλή μέθοδο αγωγής με προσταγλανδίνες. Η επανεξέταση της εγκύου επιβάλλεται σε 3-4 ώρες με σκοπό να διαπιστωθεί εάν έχει επιτευχθεί ή όχι η ωρίμανση του τραχήλου.
Επεμβατικές μέθοδοι
Η συνήθης επεμβατική μέθοδος είναι η τεχνητή ρήξη των εμβρυϊκών υμένων. Αυτή θα πρέπει να επιχειρείται μόνο στις περιπτώσεις με ώριμο τράχηλο.
Χαμηλή ρήξη υμένων
Η τεχνητή ρήξη των υμένων πρέπει να γίνεται με όλους τους κανόνες ασηψίας στην αίθουσα τοκετών. Η έγκυος τοποθετείται σε θέση λιθοτομής, πραγματοποιείται δακτυλική αποκόλληση των εμβρυϊκών υμένων από το τοίχωμα της μήτρας και ακολουθεί τεχνητή ρήξη των υμένων με την βοήθεια λαβίδας Kocher ή με την βοήθεια ειδικού αμνιοτόμου. Η έξοδος του αμνια-κού υγρού γίνεται αργά και λαμβάνεται μέριμνα για την αποφυγή προβολής ή πρόπτωσης του ομφαλίου λώρου.
Υψηλή ρήξη υμένων
Μία εναλλακτική επεμβατική τεχνική αποτελεί η ρήξη των υμένων δίπλα από την προβάλλουσα μοίρα του εμβρύου με την βοήθεια του ειδικού καθετήρα-αμνιοτόμου τύπου Drew-Smythe. Θεωρητικά, με την μέθοδο αυτή ελαττώνεται ο κίνδυνος πρόπτωσης του ομφαλίου λώρου. Στην πραγματικότητα, όμως, ο κίνδυνος αυτός είναι μικρότερος με την εφαρμογή της χαμηλής ρήξης των υμε'νων από ότι στην αυτόματη ρήξη των υμένων, με αποτε'λεσμα η χρήση της υψηλής ρήξης σήμερα να είναι περιορισμένη.
Επιπλοκές
Οι κυριότερες επιπλοκές είναι:
- Υπερδιέγερση της μήτρας. Οι έντονες και μεγάλης διάρκειας συστολές της μήτρας ελαττώνουν την αιματική ροή και προκαλούν εμβρυϊκή υποξία. Η χορήγηση της οξυτοκίνης θα πρέπει να διακόπτεται, όταν η κινητικότητα της μήτρας γίνεται έντονη ή όταν υπάρχουν σημεία εμβρυϊκής δυσφορίας.
- Πρόπτωση ομφαλίου λώρου. Μπορεί να προκληθεί κατά την διενέργεια της χαμηλής ρήξης των υμένων ή αργότερα. Ενδεικτικό της πρόπτωσης είναι η εμφάνιση σημείων εμβρυϊκής δυσφορίας.
- Ρήξη μήτρας
- Εμβολή αμνιακοΰ υγρού
- Πυελικές λοιμώξεις
ΕΜΒΡΥΟΥΛΚΙΑ
Εμβρυουλκία είναι η υποβοήθηση της εξόδου της κεφαλής του εμβρύου με ειδικά όργανα, τους εμβρυουλκοΰς. Οι εμβρυουλκοί παρουσιάσθηκαν για πρώτη φορά τον 17ο αιώνα και από τότε έχουν τροποποιηθεί πολλές φορές. Αποτελούνται από δυο κοχλιάρια, ενωμένα μεταξύ τους, τα οποία παρουσιάζουν μία κεφαλική και μία πυελική κυρτότητα, με τις οποίες προσαρμόζονται αφ' ενός στο εμβρυϊκό κρανίο και αφ' ετέρου στην κυρτότητα του ιερού οστοΰ της μητέρας.
Η εμβρυουλκία είναι μία ιδιαίτερα παρεμβατική επέμβαση, η οποία στην πράξη συμπληρώνει τον μηχανισμό του τοκετού, κάθοδο, κάμψη, στροφή. Απαιτεί μεγάλη εμπειρία και ιδιαίτερη προσοχή.
Ενδείξεις
Οι κυριότερες ενδείξεις εφαρμογής της εμβρυουλκίας είναι:
Από την μητέρα
- Υπερτασική νόσος της κύησης
- Βαριά καρδιοπάθεια
- Βαριά πνευμονοπάθεια
- Μυωπία υψηλού βαθμού
- Προηγηθείσες επεμβάσεις στην μήτρα
- Παράταση του 2ου σταδίου του τοκετού
- Έλλειψη συνεργασίας κατά την εξώθηση
Από το έμβρυο
- Εμβρυϊκή δυσφορία
- Ανώμαλη θέση και προβολή της κεφαλής του εμβρύου
- Σε ισχιακή προβολή και στην καισαρική τομή για τον εξελκυσμό της κεφαλής σε ορισμένες περιπτώσεις
Για την εφαρμογή των εμβρυουλκών πρέπει να πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις:
- Θέση της εγκύου. Συνήθως η γυναίκα τοποθετείται σε θέση λιθοτομής
- Ενημέρωση της εγκύου για την αναγκαιότητα υποβοήθησης του τοκετού
- Αναισθησία, συνήθως περιοχική (επισκληρίδιος)
- Κένωση της ουροδόχου κύστης
- Ρήξη των εμβρυϊκών υμένων και πλήρης διαστολή του τραχήλου της μήτρας
- Εμπέδωση της κεφαλής
- Απουσία απόλυτης κεφαλοπυελικής δυσαναλογίας
Κατάταξη εμβρυουλκιών
Χαμηλή εμβρυουλκία (εμβρυουλκία εξόδου)
Όταν η κεφαλή του εμβρύου ευρίσκεται σε προσθιοπίσθια διάμετρο (πρόσθια θέση), κάτω από το επίπεδο των ισχιακών ακανθών, προτιμάται η εφαρμογή της χαμηλής εμβρυουλκίας.
Οι εμβρυουλκοί που χρησιμοποιούνται, όταν δεν απαιτείται περιστροφή της κεφαλής, είναι οι εμβρυουλκοί του Simpson. Μετά την εφαρμογή των εμβρυουλκών εφαρμόζεται έλξη κατά την διάρκεια των συστολών της μήτρας και πάντοτε κατά την διεύθυνση του άξονα της πυέλου με'χρι την εμφάνιση του ινίου. Η διενέργεια πλάγιας τομής του περινέου είναι απαραίτητη.
Εμβρυουλκία μεσότητας πυέλου
Η μοίρα που προβάλλει στην περίπτωση αυτή ευρίσκεται στην μεσότητα της πυε'λου, στο επίπεδο των ισχιακών ακανθών. Στο επίπεδο αυτό θε'ση της κεφαλής μπορεί να είναι εγκάρσια ή οπίσθια.
Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει πρώτα να διορθωθεί η θέση της κεφαλής σε προσθιοπί-σθια θέση και μετά να εφαρμοσθεί έλξη του εμβρύου. Χρησιμοποιούνται οι ειδικοί εμβρυουλκοί Kielland.
Υψηλή εμβρυουλκία (εμβρυουλκία εισόδου)
Στην περίπτωση αυτή η κεφαλή του εμβρύου ψηλαφάται υψηλότερα από το επίπεδο της πυελικής εισόδου. Σήμερα αποφεύγεται η διενέργεια υψηλής εμβρυουλκίας λόγω της μεγάλης πιθανότητας επιπλοκών. Παλαιότερα χρησιμοποιούντο ειδικοί εμβρυουλκοί (Tarnier).
Επιπλοκές
Από τη μητέρα
- Ρήξη κόλπου, τραχήλου, μήτρας
- Αιμορραγία μετά τον τοκετό
- Κάκωση ουροδόχου κύστης, ορθού
- Επιπτώσεις από το ουροποιητικό
Από το έμβρυο
- Νεογνικός ίκτερος
- Οίδημα προσώπου
- Κεφαλαιμάτωμα
- Κάκωση προσωπικού νεύρου
- Ενδοκράνια αιμορραγία
- Απώτερες εκδηλώσεις εγκεφαλικής βλάβης
Η εφαρμογή της υψηλής εμβρυουλκίας (εισόδου) αλλά και της μεσότητας της πυέλου σήμερα έχει εγκαταλειφθεί και αντικαταστάθηκε από την καισαρική τομή. Σε περίπτωση, όμως που η κεφαλή του εμβρύου ευρίσκεται στο στενό ή στην έξοδο και υπάρχει άμεση ανάγκη εξόδου του εμβρύου η εφαρμογή της εμβρυουλκίας πλεονεκτεί έναντι της σικυουλκίας με την προϋπόθεση φυσικά ότι διενεργείται από μαιευτήρα με εμπειρία στην εμβρυουλκία.
ΣΙΚΥΟΥΛΚΙΑ
Αποτελεί μέθοδο εξελκυσμού του εμβρύου, κατά την οποία προσκολλάται στο τριχωτό της κεφαλής σικύα (βεντούζα), με την οποία εφαρμόζεται έλξη στο έμβρυο.
Η σικύα ή κλασικός αναρροφητικός εμβρυουλκός όπως ονομάζεται και αλλιώς, αποτελείται από μία μεταλλική ή πλαστική κάψα διαμέτρου 4, 5 ή 6 cm. Τα χείλη της κάψας, που εφαρμόζονται στο τριχωτό της κεφαλής του εμβρύου, είναι αμβλέα για να μην δημιουργούνται τραυματικές κακώσεις. Με την βοήθεια αναρροφητικής αντλίας δημιουργείται βαθμιαία κενό μέχρι 0,8 kg/cm2. Η δημιουργία του κενού επιτυγχάνεται με ρυθμό 0,2 kg/cm2 ανά 1-2 min. Πριν αρχίσει η εφαρμογή της έλξης, θα πρέπει να έχει γίνει προσεκτικός έλεγχος για να πιστοποιηθεί η σωστή θέση της εφαρμογής της κάψας και να διαπιστωθεί ότι δεν παρεμβάλλονται άλλα ανατομικά στοιχεία π.χ. τράχηλος, η αναρρόφηση και έλξη των οποίων μπορεί να δημιουργήσει σοβαρότατες τραυματικές κακώσεις. Κατά την διάρκεια της παύλας θα πρέπει να ελαττώνεται η αρνητική πίεση μέχρι τα 0,4 kg/cm2. Μετά την εφαρμογή της σικύας ασκείται έλξη προς την κατεύθυνση του άξονα της πυέλου. Η ασκούμενη έλξη δεν πρέπει να είναι συνεχής αλλά να διενεργείται μόνο κατά την διάρκεια της εξωθητικής ωδίνας, μιμούμενη κατά κάποιον τρόπο την φυσιολογική εξώθηση. Με την βαθμιαία έλξη επέρχεται σταδιακή κάθοδος της κεφαλής, κάμψη, στροφή και έξοδος αυτής από την αιδοι-ϊκή σχισμή, όπως στον μηχανισμό του φυσιολογικού τοκετού. Οι ενδείξεις και οι προϋποθέσεις της μεθόδου είναι ίδιες με εκείνες της εμβρυουλκίας.
Οι επιπλοκές της σικυουλκίας δεν είναι συχνές και συνίστανται σε σχηματισμό κεφαλαι-ματώματος, ενδοκρανιακή αιμορραγία (σπανιότατα), από μέρους δε της μητέρας σε κακώσεις του κόλπου ή και του τραχήλου της μήτρας.
Η σικυουλκία είναι μία σχετικά απλή και ασφαλής μέθοδος. Λόγω της απλότητας της, της εύκολης εκμάθησης και της σπανιότητας των επιπλοκών που παρουσιάζονται έχει υποκαταστήσει σε κάποιο βαθμό την κλασική εμβρυουλκία, χωρίς όμως αυτό να δηλώνει ότι μπορεί να θεωρηθεί ανταγωνιστική μέθοδος προς την κλασική εμβρυουλκία σε όλες τις ενδείξεις εφαρμογής.
ΚΑΙΣΑΡΙΚΗ ΤΟΜΗ
Ο όρος καισαρική τομή αποδίδει την έξοδο του εμβρύου, του πλακούντα και των εμβρυϊκών υμένων από τη μητριαία κοιλότητα μετά από λαπαροτομία και διάνοιξη του τοιχώματος της μήτρας.
Ως προς την προέλευση του όρου, η γνώμη ότι οφείλεται στον τρόπο που γεννήθηκε ο Ιούλιος Καίσαρας μάλλον δεν ευσταθεί. Το πιθανότερο είναι ότι οφείλεται στον όρο lex cesarean του Ρωμαϊκού Δικαίου, που δηλώνει την δυνατότητα εφαρμογής χειρουργικής μεθόδου εξόδου του εμβρύου από την έγκυο που απεβίωσε.
Ενδείξεις για Καισαρική Τομή
Η καισαρική τομή εφαρμόζεται στις καταστάσεις εκείνες, όπου η διενέργεια κολπικού τοκετού δεν είναι εφικτή ή εγκυμονεί κινδύνους για την μητέρα ή το έμβρυο. Ορισμένες από τις ενδείξεις θεωρούνται απόλυτες (π.χ. επιπωματικός πλακούντας, κεφαλοπυελική δυσαναλογία), ενώ άλλες σχετικές. Οι συχνότερες ενδείξεις διενέργειας καισαρικής τομής είναι:
Από τη μητέρα
- Προηγηθείσες χειρουργικές επεμβάσεις στην μήτρα
- Προηγηθείσα καισαρική τομή
- Υπερτασική νόσος της κύησης
- Αποτυχία πρόκλησης τοκετού
- Σακχαρώδης διαβήτης
Από το έμβρυο
- Εμβρυοπυελική δυσαναλογία
- Προδρομικός πλακούντας
- Πρόωρη αποκόλληση του πλακούντα
- Εμβρυϊκή δυσφορία
- Εγκάρσιο ή λοξό σχήμα του εμβρύου
- Επιβράδυνση της ενδομήτριας ανάπτυξης
- Ανώμαλη ισχιακή προβολή
- Ισχιακή προβολή σε πρόωρο έμβρυο
- Πρόπτωση του ομφαλίου λώρου
Η συχνότητα της καισαρικής τομής συνεχώς αυξάνει. Σήμερα, περίπου το 1/3 των τοκετών γίνεται με καισαρική τομή. Η αυξημένη αυτή συχνότητα θα μπορούσε να αποδοθεί εν πολλοίς αφ' ενός μεν στο ότι η καισαρική τομή θεω¬ρείται ασφαλέστατη επέμβαση (βελτίωση τεχνι¬κής, βελτίωση αναισθησίας), αφ' ετέρου δε στην αυξημένη σήμερα δυνατότητα έγκαιρης επισή¬μανσης επιπλοκών στο έμβρυο και αύξησης έτσι της πιθανότητας επιβίωσης του νεογέννητου με παράλληλη μείωση των απωτέρων επιπλοκών.
Στις γυναίκες με προηγηθείσα καισαρική τομή και με απουσία απολύτων ενδείξεων καισαρικής τομής μπορεί να επιχειρηθεί η διενέργεια κολπικού τοκετού, με πιθανότητα επιτυχίας περίπου 50%-70%. Η σημαντικότερη επιπλοκή στην περίπτωση αυτή είναι η ρήξη της μητριαίας τομής, χωρίς ωστόσο αυτή να συμβαίνει σε ποσοστό μεγαλύτερο του 1%. Ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος, όταν έχει προηγηθεί κλασική καισαρική τομή στο άνω τμήμα της μήτρας.
Είδη καισαρικής τομής
Χαμηλή εγκάρσια τομή
Είναι ο συνηθέστερος τύπος καισαρικής τομής. Αρχικά διατέμνεται και κατασπάται η κυστεομητρική πτυχή και στην συνέχεια διενεργείται χαμηλή εγκάρσια τομή στο κατώτερο τμήμα της μήτρας από όπου εξάγεται το έμβρυο. Η τομή συρράπτεται σε ένα ή δύο στρώματα. Η επούλωση της χαμηλής εγκάρσιας τομής είναι απολύτως ικανοποιητική και η τομή αυτή θεω¬ρείται ιδιαίτερα ανθεκτική και με μειωμένες πιθανότητες ανάπτυξης ενδοπυελικών συμφύσεων. Η ασφάλεια της χαμηλής εγκάρσιας τομής και η ιδιαίτερα ικανοποιητική επούλωση της θα μπορούσε να αποδοθεί στο γεγονός ότι, στο σημείο που διενεργείται η τομή, η φορά των μυϊκών ινών είναι τέτοια ούτως ώστε ουσιαστικά γίνεται διάνοιξη και όχι διατομή των ινών.
Κάθετη τομή
Κάθετη τομή μπορεί να γίνει στο ανώτερο τμήμα της μήτρας (υψηλή κάθετη) ή στο κατώτερο τμήμα μετά από διατομή και κατάσπαση της κυστεομητρικής πτυχής (χαμηλή κάθετη). Η κάθετη καισαρική τομή εφαρμόζεται σήμερα σε ελάχιστες περιπτώσεις, καθώς συνοδεύεται, ιδιαίτερα η υψηλή κάθετη, από αυξημένη μετεγχειρητική νοσηρότητα και αυξημένο κίνδυνο ρήξης της μήτρας σε επόμενη κύηση.
Συνδυασμός τομών
Ορισμένες φορές και αναλόγως των περιστάσεων μπορεί να γίνει επέκταση της αρχικής χαμηλής εγκάρσιας τομής είτε προς τα επάνω εν είδει αντεστραμμένου Τ είτε προς τα πλάγια δίκην J. Οι τομές αυτές, όπως είναι ευνόητο, είναι ήσσονος ανθεκτικότητας σε σχέση με την χαμηλή εγκάρσια τομη. Σε περιπτώσεις ανεξέλεγκτης αιμορραγίας κατά την καισαρική τομή και επί αποτυχίας ελέγχου της αιμορραγίας με μητροσυσπαστικά φάρμακα ή με συντηρητικές χειρουργικές μεθόδους, όπως απολίνωση μητριαίων ή έσω λαγονίων αρτηριών, διενεργείται μαιευτική υφολική ή ολική υστερεκτομή (επέμβαση κατά Porro).
Επιπλοκές Καισαρικής τομής
Άμεσες (διεγχειρητικές) επιπλοκές που μπορούν να συμβούν κατά την διενέργεια της καισαρικής τομής είναι αιμορραγία, καταπληξία, επιπλοκές από την αναισθησία, κάκωση της ουροδόχου κύστης, κάκωση του ουρητήρα (σπανίως) και σπανιότερα τραυματική βλάβη του εμβρύου κατά την διάνοιξη της μήτρας. Μετεγχειρητικές επιπλοκές είναι η φλεγμονή και διαπύηση του χειρουργικού τραύματος, η φλεγμονή της μήτρας, παραμητρίων και ελάσσονος πυέλου (ενδο-μυο-παραμητρίτιδα και περιτονίτιδα), ο σχηματισμός αιματώματος στο κοιλιακό τοίχωμα ή στην πύελο, η φλεγμονή του ουροποιητικού συστήματος (συνήθως κυστίτιδα) και η εμφάνιση θρομβοεμβολικής νόσου.
Η συχνότητα των επιπλοκών αυτών, διεγχειρητικών ή μετεγχειρητικών, είναι ιδιαίτερα χαμηλή. Σε αυτό έχει συντελέσει η βελτίωση της χειρουργικής τεχνικής, η βελτίωση της αναισθησίας, η χορήγηση αντιβιοτικών και η χρησιμοποίηση αντιπηκτικής αγωγής. Έτσι, tόσο η μητρική όσο και η νεογνική θνησιμότητα και νοση¬ρότητα σε περίπτωση καισαρικής τομής κυμαί¬νονται σε πολύ χαμηλά επίπεδα.
Μιλήστε εδώ με τον μαιευτήρα Θάνο Παράσχο για έναν ασφαλή τοκετό .
Μπορείτε να επικοινωνήσετε με τον Δρ. Θάνο Παράσχο στα τηλέφωνα +(30) 210 6774104 και +(30) 697 3000432 ή συμπληρώνοντας την φόρμα επικοινωνίας μας.