Γιατί η ICSI και η εξωσωματική δεν συνδέονται με αυτισμό

Το ερώτημα αν η εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF) με ή χωρίς ενδοκυτταροπλασματική έγχυση σπέρματος (ICSI) προκαλούν αυτισμό ή διαταραχή του φάσματος του αυτισμού (ASD) μπορεί να προβληματίσουν όσους σκέφτονται να προχωρήσουν σε θεραπεία υπογονιμότητας. Οι έρευνες έχουν δείξει μικτά αποτελέσματα, αλλά υπάρχουν αρκετοί σημαντικοί λόγοι για τους οποίους η εξωσωματική γονιμοποίηση με μικρογονιμοποίηση ICSI είναι πιθανό να μην αποτελούν άμεση αιτία αυτισμού και διαταραχές στο φάσμα του αυτισμού (ΔΦΑ).

Δεν υπάρχουν σαφείς αποδείξεις ότι η ICSI και η εξωσωματική γονιμοποίηση προκαλούν αυτισμό

Πολλές μελέτες έχουν εξετάσει παιδιά που συνελήφθησαν μέσω ICSI και IVF για να δουν αν έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν αυτισμό ή ΔΦΑ. Οι περισσότερες από αυτές τις μελέτες δεν διαπίστωσαν σημαντική διαφορά σε σύγκριση με τα παιδιά που συνελήφθησαν με φυσικό τρόπο. Αυτό σημαίνει ότι οι ίδιες οι διαδικασίες δεν φαίνεται να αυξάνουν τον κίνδυνο αυτισμού περισσότερο από τα προβλήματα γονιμότητας που οδήγησαν τους γονείς να χρησιμοποιήσουν αυτές τις θεραπείες.

Θέματα γονιμότητας και άλλοι παράγοντες υγείας

Ορισμένες μελέτες διαπίστωσαν ελαφρώς υψηλότερο κίνδυνο αυτισμού σε παιδιά που γεννήθηκαν από γονείς με προβλήματα γονιμότητας. Ωστόσο, αυτός ο αυξημένος κίνδυνος πιθανόν να οφείλεται σε θέματα υγείας που σχετίζονται με την υπογονιμότητα, όπως:

• Πολλαπλές εγκυμοσύνες: Η εξωσωματική γονιμοποίηση και η ICSI οδηγούν συχνά σε δίδυμα ή τρίδυμα, τα οποία μπορεί να έχουν περισσότερες επιπλοκές στην υγεία.
• Πρόωρες γεννήσεις: Τα μωρά που γεννιούνται πρόωρα διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για διάφορα προβλήματα υγείας.
• Νεογνική νοσηρότητα: Σοβαρά προβλήματα υγείας στα νεογέννητα μπορεί να επηρεάσουν την ανάπτυξη.

Αυτοί οι παράγοντες, και όχι οι ίδιες οι θεραπείες γονιμότητας, μπορεί να είναι ο λόγος για τον οποίο υπάρχει μια μικρή αύξηση του κινδύνου αυτισμού. Ωστόσο, να υπενθυμίσουμε ότι τα πραγματικά αίτια του αυτισμού είναι άγνωστα.

Η ηλικία των γονέων και οι γενετικοί παράγοντες παίζουν μεγάλο ρόλο

Οι γονείς που χρησιμοποιούν μικρογονιμοποίηση ICSI και εξωσωματική γονιμοποίηση είναι συχνά μεγαλύτεροι σε ηλικία και η μεγαλύτερη ηλικία των γονέων είναι ήδη γνωστός παράγοντας κινδύνου για αυτισμό. Επιπλέον, οι γενετικοί παράγοντες που ενδέχεται να συμβάλλουν στον αυτισμό είναι πιο συνηθισμένοι σε ζευγάρια που αναζητούν θεραπείες γονιμότητας. Αυτό υποδηλώνει ότι είναι η ηλικία και η γενετική των γονέων, παρά οι θεραπείες γονιμότητας, που μπορεί να αυξάνουν ελαφρώς τον κίνδυνο εμφάνισης αυτισμού.

Ο αυτισμός προκαλείται από πολλά αίτια

Ο αυτισμός έχει πολλές αιτίες, συμπεριλαμβανομένων τόσο της γενετικής όσο και του περιβάλλοντος. Είναι δύσκολο να διαχωριστούν οι επιπτώσεις της ICSI και της εξωσωματικής γονιμοποίησης από άλλους παράγοντες που συμβάλλουν στον αυτισμό. Μελέτες δείχνουν επίσης ότι πράγματα όπως η υγεία της μητέρας και οι επιγενετικές αλλαγές στα γονίδια του παιδιού μπορούν να παίξουν ρόλο στην ανάπτυξη αυτισμού. Αυτοί οι παράγοντες δεν αφορούν μόνο τα παιδιά που έχουν συλληφθεί και γεννηθεί με θεραπείες γονιμότητας.

Διαφορετικές μελέτες με διαφορετικά αποτελέσματα

Οι έρευνες σχετικά με το αν η ICSI και η εξωσωματική γονιμοποίηση αυξάνουν τον κίνδυνο αυτισμού παρουσιάζουν ποικίλα αποτελέσματα. Ορισμένες μελέτες λένε ότι υπάρχει μια μικρή αύξηση του κινδύνου, ενώ άλλες δεν βρίσκουν καμία σημαντική σχέση. Αυτή η αντίθεση υποδηλώνει ότι αν υπάρχει κάποιος κίνδυνος, είναι πιθανώς πολύ μικρός και επηρεάζεται από άλλους παράγοντες όπως η ηλικία και η υγεία των γονέων.

Διαπιστώσεις από μελέτη σε 1,3 εκατομμύρια παιδιά

Μια μελέτη (Sandin S, Nygren K, Iliadou A, Hultman CM, Reichenberg A. Autism and Mental Retardation Among Offspring Born After In Vitro Fertilization. JAMA. 2013;310(1):75–84. doi:10.1001/jama.2013.7222) που διεξήχθη το 2013 εξέτασε συγκεκριμένα τη σχέση μεταξύ των θεραπειών γονιμότητας (όπως η εξωσωματική γονιμοποίηση και η μικρογονιμοποίηση ICSI) και του αυτισμού σε περισσότερα από 1,3 εκατομμύρια παιδιά. Ιδού τι διαπίστωσε:

Ποσοστά αυτισμού με ή χωρίς θεραπείες γονιμότητας

• Φυσική σύλληψη: Το 1,6% των παιδιών διαγνώστηκε με αυτισμό.
• Θεραπείες υπογονιμότητας ή OI/IUI: Το 2,0% των παιδιών είχαν αυτισμό.
• Εξωσωματική με ICSI: 1,9% των παιδιών διαγνώστηκαν με αυτισμό. Δεν υπήρξε σημαντική διαφορά στον κίνδυνο αυτισμού μεταξύ των παιδιών που συνελήφθησαν με ICSI σε σύγκριση με εκείνα που συνελήφθησαν με IVF

Οι μεμονωμένες γεννήσεις παρουσιάζουν χαμηλή συσχέτιση

Όταν εξετάστηκαν μόνο οι μονήρεις γεννήσεις (για να αποκλειστούν τα δίδυμα και τα τρίδυμα), η συσχέτιση μεταξύ IVF/ICSI και αυτισμού ήταν ασθενέστερη και όχι στατιστικά σημαντική. Αυτό υποδηλώνει ότι η κύηση διδύμων ή τριδύμων μπορεί να αυξάνει τον κίνδυνο περισσότερο από τις ίδιες τις θεραπείες γονιμότητας.

Αυξημένος κίνδυνος λόγω άλλων παραγόντων

Η μελέτη έδειξε μια μικρή αύξηση του κινδύνου αυτισμού για τα παιδιά που γεννήθηκαν από γονείς που χρησιμοποίησαν θεραπείες γονιμότητας. Ωστόσο, η αύξηση αυτή είναι μικρή και πιθανότατα οφείλεται σε παράγοντες όπως:

• Η ηλικία των γονέων: Οι ηλικιωμένες μητέρες είναι πιο συχνές μεταξύ εκείνων που χρησιμοποιούν εξωσωματική γονιμοποίηση/ICSI και η μεγαλύτερη ηλικία της μητέρας είναι γνωστός παράγοντας κινδύνου για αυτισμό.
• Καταστάσεις υγείας: Τα προβλήματα υγείας που σχετίζονται με την υπογονιμότητα ή τις επιπλοκές της εγκυμοσύνης μπορεί να συμβάλλουν στον κίνδυνο αυτισμού.

Πώς η ηλικία της μητέρας επηρεάζει τον κίνδυνο αυτισμού

Μεγαλύτερες μητέρες και υψηλότερος κίνδυνος

• Οι μητέρες που χρησιμοποιούν εξωσωματική γονιμοποίηση ή ICSI είναι συχνά στα μέσα της δεκαετίας των 30 ή περισσότερο, μεγαλύτερες δηλαδή από τη μέση μητέρα που συλλαμβάνει με φυσικό τρόπο.
• Η μεγαλύτερη ηλικία της μητέρας αυξάνει από μόνη της τον κίνδυνο αυτισμού, ανεξάρτητα από τις θεραπείες γονιμότητας.

Η προσαρμογή για την ηλικία μειώνει τη συσχέτιση κινδύνου

Όταν οι μελέτες λαμβάνουν υπόψη την ηλικία της μητέρας και άλλους παράγοντες, η σχέση μεταξύ εξωσωματικής με μικρογονιμοποίηση και αυτισμού γίνεται ασθενέστερη ή εξαφανίζεται. Αυτό δείχνει ότι η ηλικία της μητέρας είναι πιο σημαντικός παράγοντας από τις θεραπείες γονιμότητας.

Επιγενετικές αλλαγές

Η μεγαλύτερη ηλικία της μητέρας και οι θεραπείες γονιμότητας μπορεί να προκαλέσουν αλλαγές στον τρόπο έκφρασης των γονιδίων στο έμβρυο. Αυτές οι αλλαγές μπορούν δυνητικά να οδηγήσουν σε νευροαναπτυξιακές διαταραχές όπως ο αυτισμός, αλλά δεν αφορούν αποκλειστικά τα παιδιά που έχουν συλληφθεί με υποβοθούμενη αναπαραγωγή.

Οι θεραπείες γονιμότητας δεν είναι η άμεση αιτία του αυτισμού

Ενώ υπάρχει μια μικρή αύξηση του κινδύνου αυτισμού για τα παιδιά που γεννιούνται μέσω εξωσωματικής γονιμοποίησης και ICSI, αυτό οφείλεται κυρίως σε παράγοντες όπως η μεγαλύτερη ηλικία των γονέων και οι συνθήκες υγείας που σχετίζονται με την υπογονιμότητα. Οι ίδιες οι θεραπείες γονιμότητας δεν είναι η άμεση αιτία του αυτισμού. Επιπλέον, τα ποσοστά αυτισμού αυξάνονται σε όλα τα παιδιά με την πάροδο του χρόνου, ανεξάρτητα από τον τρόπο σύλληψής τους. Η μικρογονιμοποίηση ICSI και οι θεραπείες εξωσωματικής έχουν γίνει καλύτερες και ασφαλέστερες με την πάροδο των ετών. Παλαιότερες ανησυχίες σχετικά με τους κινδύνους αυτών των διαδικασιών δεν ισχύουν για τον τρόπο με τον οποίο γίνονται σήμερα, καθώς οι τρέχουσες μέθοδοι επικεντρώνονται στην ελαχιστοποίηση κάθε πιθανής βλάβης στα έμβρυα.

Σημαντική σημείωση: Είναι σημαντικό να ερμηνεύετε αυτά τα ευρήματα με προσοχή. Χρειάζονται περισσότερες μελέτες μεγάλης κλίμακας και υψηλής ποιότητας για να κατανοηθεί πλήρως η σχέση μεταξύ των θεραπειών γονιμότητας και του κινδύνου αυτισμού.