Γενετικές ασθένειες που εντοπίζονται με προεμφυτευτικό έλεγχο

Υπογονιμότητα λόγω χρωμοσωμικών μετατοπίσεων (μεταθέσεις)

Δύο χρωμοσωμικές ανωμαλίες - οι αμοιβαίες μεταθέσεις και οι Ρομπερτσόνιες μεταθέσεις- μπορεί να είναι η αιτία της υπογονιμότητας ενός ζευγαριού. Περιλαμβάνουν την αναδιάταξη τμημάτων χρωμοσωμάτων.

Σύμφωνα με έρευνες, περίπου μία στις δύο αυτόματες αποβολές περιλαμβάνει μια μη ισορροπημένη μετάθεση.

Η προεμφυτευτική γενετική διάγνωση (PGD) για τον προσδιορισμό της μετατόπισης μπορεί να βελτιώσει τα ποσοστά εγκυμοσύνης μετά από αποτυχημένες προσπάθειες εξωσωματικής γονιμοποίησης, καθώς και τα ποσοστά ζωντανών γεννήσεων σε περιπτώσεις αυτόματων αποβολών.

Χρωμοσωματικές μεταθέσεις

Οι αμοιβαίες μεταθέσεις εμφανίζονται σε περίπου ένα στα 625 άτομα. Ονομάζονται επίσης μη-Ρομπερτσόνιες μεταθέσεις και έχουν συσχετιστεί με ανδρική υπογονιμότητα. Αυτός ο τύπος χρωμοσωμικής ανωμαλίας έχει βρεθεί συχνότερα σε άνδρες με αζωοσπερμία και σε λιγότερες περιπτώσεις σε άνδρες με ολιγοζωοσπερμία.

Οι Ρομπερτσόνιες μεταθέσεις (κεντρικές συγχωνεύσεις ή μετατοπίσεις ολόκληρου του βραχίονα) επηρεάζουν περίπου ένα στα 1000 άτομα που γεννιούνται. Περιλαμβάνουν την αναδιάταξη δύο ομόλογων ή μη ομόλογων ζευγών χρωμοσωμάτων. Όταν συμβαίνει αυτός ο τύπος μετατόπισης χρωμοσωμάτων, δύο χρωμοσώματα από τα 2 ζεύγη των 23 χρωμοσωμάτων συγχωνεύονται σε ένα και το αποτέλεσμα είναι ένας καρυότυπος με 45 χρωμοσώματα αντί για 46.

Αν και οι ισορροπημένες μεταθέσεις (Balanced Translocations) δεν συνεπάγονται εμφανή συμπτώματα εκτός από την υπογονιμότητα, οι φορείς των χρωμοσωμικών μετατοπίσεων είναι στατιστικά πιο πιθανό να δημιουργήσουν γαμέτες (σπερματοζωάρια ή ωάρια) με μη ισορροπημένη μετάθεση.

Χρωμοσωμικές μεταθέσεις και γενετικές διαταραχές

Όταν ένα παιδί γεννιέται με μη ισορροπημένη μετάθεση σημαίνει ότι έχει κληρονομήσει ένα χρωμόσωμα με λιγότερο ή πλεονάζον γενετικό υλικό από έναν γονέα-φορέα της ισορροπημένης μετάθεσης. Έτσι, παρά την ισορροπημένη μετάθεση του γονέα (ομοιόμορφη ανταλλαγή μεταξύ δύο μη ομόλογων χρωμοσωμάτων, χωρίς απώλεια ή περίσσεια γονιδίων), ο απόγονος με τη μη ισορροπημένη μετάθεση θα παρουσιάσει μια γενετική διαταραχή όπως το σύνδρομο Patau (τρισωμία 13) ή το σύνδρομο Down (τρισωμία 21) που σχετίζεται με μια μετάθεση Robertsonian.

Προεμφυτευτική διάγνωση για τον προσδιορισμό μετάθεσης

Οι φορείς ισορροπημένων αμοιβαίων ή Robertsonian μεταθέσεων συνήθως δεν έχουν επίγνωση της χρωμοσωμικής τους ανωμαλίας. Ωστόσο, όταν υπάρχουν επαναλαμβανόμενες αποβολές ή όταν ένα παιδί γεννιέται με γενετική διαταραχή, το ζευγάρι που επιθυμεί να επιτύχει μια φυσιολογική εγκυμοσύνη μπορεί να συμβουλευτεί έναν ειδικό. Δεδομένου ότι ένας φορέας ισορροπημένης μετάθεσης διατρέχει αυξημένο κίνδυνο για ένα έμβρυο με μη ισορροπημένη χρωμοσωμική μετάθεση, ο γενετιστής θα εξηγήσει τους κινδύνους για αποβολή ή/και συγγενείς ανωμαλίες του παιδιού (νοητική υστέρηση κ.λπ.) και θα ενημερώσει το ζευγάρι για τις επιλογές του.

Πώς μπορεί να μας βοηθήσει η Προεμφυτετυική Γενετική Διάγνωση (PGD) αν εγώ ή ο σύντροφός μου είμαστε φορείς μιας δομικής χρωμοσωμικής αναδιάταξης;

Σε ένα ζευγάρι ο ένας από τους δύο μπορεί να φέρει

• ισορροπημένη μετάθεση (ανταλλαγή χρωμοσωμικού υλικού μεταξύ δύο ή περισσότερων χρωμοσωμάτων)
• μετάθεση Robertsonian (ένωση δύο χρωμοσωμάτων)
• άλλες δομικές αναδιατάξεις

Αυτό αυξάνει τον κίνδυνο εγκυμοσύνης με μη ισορροπημένο συνδυασμό χρωμοσωμάτων, το οποίο μπορεί να προκαλέσει γενετικές ανωμαλίες, νοητική καθυστέρηση ή/και αποβολή.

Η PGD 9προεμφυτετυική διάγνωση) για δομικές χρωμοσωμικές αναδιατάξεις επιτρέπει στα ζευγάρια να μειώσουν αυτούς τους κινδύνους και να αυξήσουν την πιθανότητα μιας υγιούς εγκυμοσύνης χωρίς προβλήματα.

Κυστική ίνωση (Cystic Fibrosis)

Η κυστική ίνωση είναι μια κληρονομική ασθένεια που προσβάλλει τους εξωκρινείς (βλεννογόνους) αδένες των πνευμόνων, του ήπατος, του παγκρέατος και του εντέρου, προκαλώντας προοδευτική αναπηρία λόγω πολυσυστηματικής ανεπάρκειας.

Η παχιά παραγωγή βλέννας έχει ως αποτέλεσμα συχνές λοιμώξεις των πνευμόνων. Η μειωμένη έκκριση παγκρεατικών ενζύμων είναι η κύρια αιτία της κακής ανάπτυξης, των λιπαρών κοπράνων και της έλλειψης λιποδιαλυτών βιταμινών. Τα αρσενικά μπορεί να είναι υπογόνιμα λόγω της πάθησης συγγενής αμφοτερόπλευρης απουσίας των σπερματικών πόρων. Συχνά, τα συμπτώματα της κυστικής ίνωσης εμφανίζονται στη βρεφική και παιδική ηλικία.

Τα άτομα με κυστική ίνωση μπορούν να διαγνωστούν πριν από τη γέννηση με γενετικές εξετάσεις. Οι εξετάσεις ελέγχου νεογνών είναι όλο και πιο συχνές και αποτελεσματικές. Επί του παρόντος δεν υπάρχει θεραπεία για την κυστική ίνωση και τα περισσότερα άτομα με κυστική ίνωση πεθαίνουν νεαρά: πολλά από αυτά στα 20 και 30 τους χρόνια από πνευμονική ανεπάρκεια, εάν δεν γίνει μεταμόσχευση πνευμόνων. Η κυστική ίνωση είναι μία από τις πιο συχνές γενετικές ασθένειες που μειώνουν τη διάρκεια της ζωής (αυτοσωμική υπολειπόμενη ασθένεια). Είναι πιο συχνή στους δυτικοευρωπαϊκούς πληθυσμούς: ένα στα είκοσι δύο άτομα μεσογειακής καταγωγής είναι φορέας ενός γονιδίου για την κυστική ίνωση. Αυτό την καθιστά την πιο συχνή γενετική ασθένεια σε αυτούς τους πληθυσμούς.

Κληρονομική προδιάθεση για καρκίνο

Πέντε στα εκατό άτομα με καρκίνο έχουν κληρονομήσει ένα αντίγραφο ενός προδιαθεσικού γονιδίου. Τα άτομα αυτά γεννήθηκαν με έναν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου.

Διαβάστε περισσότερα...

Στατιστικά, όλοι διατρέχουμε τον κίνδυνο να αναπτύξουμε καρκίνο κατά τη διάρκεια της ζωής μας. Σε άτομα χωρίς κληρονομικό γονίδιο προδιάθεσης χρειάζεται σημαντικός αριθμός γενετικών μεταλλάξεων για να προκληθεί η ανεξέλεγκτη ανάπτυξη που είναι ο καρκίνος. Καθώς οι γενετικές αλλαγές συσσωρεύονται με την πάροδο του χρόνου, οι πιθανότητες ανάπτυξης καρκίνου αυξάνονται με την ηλικία.

Όταν κάποιος πάσχει από κληρονομικό καρκίνο, το ελαττωματικό γονίδιο είναι παρόν σε κάθε κύτταρο του σώματος αυτού του ατόμου, και αυτό περιλαμβάνει και το έμβρυο μιας γυναίκας. Καθώς κάθε κύτταρο του φορέα περιέχει το γονίδιο προδιάθεσης για καρκίνο από τη γέννηση, ο καρκίνος θα αναπτυχθεί νωρίτερα από ό,τι στο σώμα ενός μη φορέα. Για παράδειγμα, οι γυναίκες με κληρονομικό γονίδιο για καρκίνο του μαστού έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν τη νόσο στα τέλη της δεκαετίας των τριάντα ή στα σαράντα τους, δηλαδή δύο έως τρεις δεκαετίες νωρίτερα από τις γυναίκες χωρίς το ελαττωματικό γονίδιο.

Το ελαττωματικό γονίδιο του καρκίνου του μαστού, ωστόσο, ανήκει στον τύπο καρκίνου χαμηλής συχνότητας, όπου το ελαττωματικό γονίδιο προδιάθεσης προκαλεί την ανάπτυξη καρκίνου σε ένα σχετικά μικρό ποσοστό των φορέων. Οι υψηλής διεισδυτικότητας τύποι κληρονομικού καρκίνου μπορεί να επηρεάσουν έως και το 100% των φορέων.

Ορισμένα ζευγάρια που έχουν έναν κληρονομικό τύπο καρκίνου που μπορεί να επηρεάσει τη ζωή του παιδιού τους κατά την παιδική ηλικία ή ακόμη και κατά τη γέννηση, εξετάζουν το ενδεχόμενο προεμφυτευτικής γενετικής διάγνωσης (PGD) με την εξωσωματική γονιμοποίησή τους (IVF)..