Βλαστοκύστη

Τι είναι η βλαστοκύστη;

Η βλαστοκύστη μοιάζει με μια μπάλα (σφαίρα) κυττάρων που σχηματίζεται νωρίς στην εγκυμοσύνη, περίπου πέντε έως έξι ημέρες μετά τη γονιμοποίηση του ωαρίου από το σπερματοζωάριο. Εμφυτεύεται στο τοίχωμα της μήτρας και έτσι προκύπτει η κύηση.

Η βλαστοκύστη στην εξωσωματική γονιμοποίηση

Κάθε έμβρυο ξεκινά ως ένα μόνο κύτταρο, αφου προηγηθεί η γονιμοποίηση του ωαρίου από το σπερματοζωάριο. Αυτό το κύτταρο διαιρείται κάθε 12 έως 24 ώρες.

Έτσι, από τη στιγμή που ένα έμβρυο έχει φτάσει στην 3η ημέρα της ανάπτυξης, θα πρέπει να είναι μεταξύ τεσσάρων και οκτώ κυττάρων. Μόλις δύο ημέρες αργότερα, την 5η ημέρα, ένα έμβρυο θα αποτελείται από 70 έως 100 κύτταρα. Σε αυτό το στάδιο ανάπτυξης, το έμβρυο αναφέρεται ως βλαστοκύστη και είναι το στάδιο όπου τα έμβρυα εμφυτεύονται στο ενδομήτριο.

Μια βλαστοκύστη αποτελείται από δύο τύπους κυττάρων, αυτά που θα εξελιχθούν σε εμβρυϊκούς ιστούς και εκείνα που θα εξελιχθούν στον πλακούντα. Μόνο περίπου το ένα τρίτο των εμβρύων φτάνουν με επιτυχία στο στάδιο ανάπτυξης της βλαστοκύστης.

Πότε μεταφέρονται τα έμβρυα στην μήτρα;

Στην εξωσωματική τα έμβρυα μεταφέρονται την 3η μέρα ή την 5η μέρα της ανάπτυξης τους. Αν μεταφερθούν την 5η μέρα, τότε μιλάμε για εξωσωματική με βλαστοκύστες.

Μέχρι την εμβρυομεταφορά τα έμβρυα καλλιεργούνται και αναπτύσσονται στο εργαστήριο.

Η τεχνική της ενδομήτριας εμβρυομεταφοράς στο στάδιο της βλαστοκύστης αποσκοπεί σε τρεις σκοπούς:

1. Την παρακολούθηση των εμβρύων στο εργαστήριο και την επιλογή των πλέον υγιών, μορφολογικά ακέραιων και περισσότερο αναπτυγμένων εξελικτικά εμβρύων για την εμβρυομεταφορά. Και λέμε υγιή και ικανά έμβρυα γιατί αφού το στάδιο της βλαστοκύστης είναι το ανώτερο εξελικτικά στάδιο του προεμφυτευμένου εμβρύου, αυτό σημαίνει ότι, μόνο τα υγιή γενετικά και δυνητικά ικανά προς εμφύτευση έμβρυα θα φτάσουν σε αυτό το στάδιο.

2. Εκτός από την δυνατότητα της επιλογής των υγιών εμβρύων για εμβρυο-μεταφορά, η παρακολούθηση των εμβρύων στο εργαστήριο μας δίνει πληροφορίες για την ίδια τη δυνητική τους ικανότητα και εάν δύνανται να φτάσουν σε αυτό το στάδιο.

3. Η εμβρυομεταφορά στο επίπεδο της βλαστοκύστης προσφέρει καλύτερο συγχρονισμό εμβρύων-ενδομητρίου. Και αυτό γιατί, αφού η εμφύτευση συμβαίνει περί την 6η-7η ημέρα του κύκλου, η εμβρυομεταφορά στο στάδιο της βλαστοκύστης μιμείται περισσότερο τη φυσική αναπαραγωγική διαδικασία.

Η τεχνική όπως ακούγεται φαίνεται να έχει πολλά πλεονεκτήματα έναντι της συνηθισμένης διαδικασίας της εξωσωματικής γονιμοποίησης (εμβρυομεταφορά την 3η ημέρα) υπάρχουν όμως μερικά σημεία που χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής:

• Απαραίτητη προυπόθεση για την επιτυχία των βλαστοκύστεων είναι η μικρή ηλικία της ασθενούς, ο σχετικά υψηλός αριθμός ωοθυλακίων που αναπτύχθηκαν κατά τη διέγερση (>10), αλλά και η καλή ποιότητα εμβρύων τη 3η ημέρα της ανάπτυξης στο εργαστήριο (>3 πολύ καλά έμβρυα στο στάδιο των 8-κυττάρων).
• Ενα μικρό ποσοστό των εμβρύων (30-40%) φτάνουν το στάδιο της βλαστοκύστης. Τα υπόλοιπα έμβρυα σταματούν την εξέλιξή τους και εκφυλίζονται.
• Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει κίνδυνος σε ένα 20-30% των περιστατικών να μην φτάσουν σε εμβρυομεταφορά λόγω αδυναμίας των εμβρύων να εξελιχθούν μέχρι αυτό το στάδιο, ειδικά εάν δεν έχουν ακολουθηθεί πολύ προσεκτικά οι παραπάνω προυποθέσεις. Προσεκτική επιλογή των περιστατικών μειώνει το ποσοστό αυτό στο 7%.

Από την άλλη όμως και αφού υπάρχουν δύο πολύ καλής ποιότητας βλαστοκύστεις για εμβρυομεταφορά:

• Υπάρχει αύξηση του ποσοστού κυήσεων (60-70%, ανάλογα με το κέντρο υποβοηθούμενης αναπαραγωγής).
• Σημαντική αύξηση του ποσοστού εμφύτευσης ανά έμβρυο που μεταφέρεται (40-50.5%).
• Μείωση του ποσοστού πολύδυμων κυήσεων, αφού μέχρι 2 καλής ποιότητας βλαστοκύστεις συνήθως μεταφέρονται.
• Μείωση του ποσοστού παλίνδρομων κυήσεων.
• Δυνατότητα προεμφυτευτικής διάγνωσης, όπου αυτό είναι επιβεβλημένο.

Συμπληρωματικά στα παραπάνω υπάρχουν κάποια σημεία σχετικά με την ανάπτυξη της τεχνικής των βλαστοκύστεων που βρίσκονται υπό αμφισβήτηση μεταξύ των ερευνητών όπως για παράδειγμα

α) η παρατεταμένη καλλιέργεια των εμβρύων στο εργαστήριο,
β) η σύνθεση των καλλιεργητικών υλικών που χρησιμοποιούνται, αλλά και ζητήματα όπως αν πραγματικά αυξάνονται τα ποσοστά με αυτή τη τεχνική ή αν το γενικό ποσοστό (over all) είναι τελικά συγκρίσιμο με αυτό της κλασσικής εξωσωματικής.

Γίνεται λοιπόν σαφές ότι το στάδιο της εμβρυομεταφοράς (ημέρα 3η ή 5η-6η) όπως και όλα τα άλλα στάδια της εξωσωματικής γονιμοποίησης (ορμονική διέγερση, τρόπος γονιμοποίησης κ.ά.) θα πρέπει να εξατομικεύονται και να αποφασίζονται με βάση τον κώδικα της ηθικής δεοντολογίας στην υπηρεσία του υπογόνιμου ζευγαριού.