Ενδείξεις για προεμφυτευτικό έλεγχο PGD

Οι ενδείξεις για τη γενετική διάγνωση του εμβρύου πριν αυτό μεταφερθεί στη μήτρα, είναι:

• επαναλαμβανόμενες αποβολές
• περισσότεροι από 2 ανεπιτυχείς κύκλοι εξωσωματικής γονιμοποίησης
• ανεξήγητη υπογονιμότητα
• προχωρημένη ηλικία της μητέρας
• υπογονιμότητα από ανδρικό παράγοντα
• ιστορικό παιδιού ή εγκυμοσύνης με χρωμοσωμικές ανωμαλίες
• χρωμοσωμικές μεταθέσεις
• οικογενειακό ιστορικό δομικής χρωμοσωμικής πάθησης
• οικογενειακό ιστορικό συγγενούς νόσου
• κληρονομικές γενετικές διαταραχές
• μείωση των γενετικών παραγόντων κινδύνου
• μονογονιδιακές διαταραχές
• γενετικές ασθένειες όψιμης εμφάνισης
• κληρονομική προδιάθεση για καρκίνο
• τυποποίηση ανθρώπινου λευκοκυτταρικού αντιγόνου (HLA)

Επαναλαμβανόμενες αποβολές & υπογονιμότητα

Η προεμφυτευτική διάγνωση PGD βελτιώνει δραματικά τις πιθανότητες επιτυχούς εγκυμοσύνης με εξωσωματική γονιμοποίηση σε ζευγάρια στα οποία οι προηγούμενες αποτυχίες εξωσωματικής γονιμοποίησης παρέμειναν ανεξήγητες.

Τα περισσότερα κέντρα εξωσωματικής γονιμοποίησης εξετάζουν πολύ προσεκτικά την εμφάνιση των εμβρύων στο μικροσκόπιο, καθώς προσπαθούν να προσδιορίσουν ένα "καλό" ή "υψηλής ποιότητας" έμβρυο από εκείνα με χαμηλότερη ποιότητα.

Η προεμφυτευτική διάγνωση προσέφερε στους γιατρούς και τους επιστήμονες, για πρώτη φορά, τη δυνατότητα να εξετάζουν πολύ πέρα από την επιφανειακή εμφάνιση ενός εμβρύου. Είμαστε πλέον σε θέση να εξετάσουμε τον πολύ περισσότερο σημαντικό γενετικό κώδικα του εμβρύου.

Και με αυτά τα νέα γενετικά εργαλεία, μάθαμε ότι ορισμένα έμβρυα που επιφανειακά φαίνονται να είναι της υψηλότερης ποιότητας μπορεί να φέρουν έναν γενετικό κώδικα που τα καθιστά κακές επιλογές για την προσπάθεια δημιουργίας μιας υγιούς εγκυμοσύνης.

Έχουμε επίσης πλέον μάθει ότι άλλα έμβρυα που μπορεί να είχαν ταξινομηθεί ως λιγότερο από τα βέλτιστα με βάση την εμφάνισή τους, και μπορεί να μην είχαν επιλεγεί για επιστροφή στη μητέρα, μπορεί στην πραγματικότητα να είναι της καλύτερης ποιότητας και να έχουν δέκα ή είκοσι φορές περισσότερες πιθανότητες να δημιουργήσουν μια υγιή εγκυμοσύνη από εκείνα που θα είχαν επιλεγεί χωρίς τη χρήση των αξιοσημείωτων νέων εργαλείων PGD.

Το γεγονός ότι η «ομορφιά» ενός εμβρύου δεν είναι μόνο επιφανειακή, έχει πλέον επιβεβαιωθεί από την επιστήμη. Η τεχνική επέτρεψε επίσης να επιβεβαιωθούν, για πρώτη φορά, οι υποψίες των επιστημόνων μας που ασχολούνται με την εξωσωματική γονιμοποίηση ότι η απλή παρατήρηση και βαθμολόγηση της εμφάνισης ενός εμβρύου μπορεί να υπολείπεται κατά πολύ από το να είναι σε θέση να παράσχει αξιόπιστες πληροφορίες σε ασθενείς που έχουν αποτύχει στην εξωσωματική γονιμοποίηση.

Η PGD είναι χρήσιμη για ασθενείς με ανεξήγητη υπογονιμότητα, επαναλαμβανόμενες αποβολές, ανεπιτυχείς κύκλους εξωσωματικής γονιμοποίησης, προχωρημένη ηλικία της μητέρας ή υπογονιμότητα από ανδρικό παράγοντα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η πιο πιθανή αιτία είναι μια χρωμοσωμική ανωμαλία.

Οι χρωμοσωμικές ανωμαλίες περιλαμβάνουν την ανευπλοειδία και τις δομικές ανωμαλίες. Η ανευπλοειδία είναι η πιο συχνή χρωμοσωμική ανωμαλία. Η ανευπλοειδία μπορεί να εμφανιστεί τόσο στα ωάρια όσο και στο σπέρμα. Οι δομικές ανωμαλίες περιλαμβάνουν μετατοπίσεις, αναστροφές και διαγραφές. Δομικές χρωμοσωμικές ανωμαλίες μπορεί επίσης να υπάρχουν στα ωάρια και στο σπέρμα.

Η μετάδοση μιας χρωμοσωμικής ανωμαλίας σε ένα έμβρυο μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλό ποσοστό εμφύτευσης, αποβολή ή γέννηση ενός μωρού με γενετική διαταραχή. Χρησιμοποιώντας τον επιτόπιο υβριδισμό φθορισμού (FISH), οι επιστήμονες στο εργαστήριο PGD μπορούν να προσδιορίσουν την απουσία αυτών των συγκεκριμένων γενετικών διαταραχών σε κάθε φυσιολογικό αναπτυσσόμενο έμβρυο. Ως αποτέλεσμα, μόνο εκείνα τα έμβρυα που είναι απαλλαγμένα από γενετικές ασθένειες θα μεταφερθούν στη μήτρα της ασθενούς, ώστε να αυξηθεί η πιθανότητα σύλληψης και τελικά ενός υγιούς μωρού.

Περισσότεροι από 2 ανεπιτυχείς κύκλοι εξωσωματικής γονιμοποίησης

Η εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF) δίνει συχνά τη δυνατότητα σε ζευγάρια με υπογονιμότητα να επιτύχουν την εγκυμοσύνη. Ωστόσο, ορισμένα ζευγάρια, ακόμη και μετά από πολυάριθμες προσπάθειες εξωσωματικής γονιμοποίησης, δεν τα καταφέρνουν να αποκτήσουν παιδί.

Ορισμένες περιπτώσεις αποτυχίας της εξωσωματικής γονιμοποίησης οφείλονται στη μεταφορά εμβρύων με χρωμοσωμικές ανωμαλίες. Ο γενετικός έλεγχος  για ανευπλοειδία ελαχιστοποιεί την πιθανότητα εμφάνισης χρωμοσωμικής ανωμαλίας σε μια μελλοντική εγκυμοσύνη και αυξάνει την πιθανότητα επίτευξης μιας συνεχιζόμενης επιτυχημένης εγκυμοσύνης.

Ανεξήγητη υπογονιμότητα

Η πιο πιθανή αιτία ανεξήγητης υπογονιμότητας ή ιστορικού συνήθους αποβολής είναι μια χρωμοσωμική ανωμαλία. Ο άνδρας ή η γυναίκα σύντροφος μπορεί να είναι φορέας μετάθεσης ή να πρόκειται για ένα σύνολο ανευπλοειδιών.

Προχωρημένη ηλικία της μητέρας

Οι γυναίκες προχωρημένης ηλικίας (≥ 37 ετών) διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να διαθέτουν ωάρια με ανευπλοειδίες, με αποτέλεσμα την αποτυχία εμφύτευσης, υψηλότερο κίνδυνο αποβολής ή τη γέννηση παιδιού με χρωμοσωμική ανωμαλία (π.χ. σύνδρομο Down). Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι όλα τα ωάρια της γυναίκας είναι παρόντα κατά τη γέννηση. Με την πάροδο του χρόνου, τα χρωμοσώματα μέσα στο ωάριο είναι λιγότερο πιθανό να διαιρεθούν σωστά, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται κύτταρα με πάρα πολλά ή πολύ λίγα χρωμοσώματα.

Η ανευπλοειδία πιστεύεται επίσης ότι είναι ένας σημαντικός λόγος για τη μείωση της γονιμότητας με την ηλικία. Αρκετές μελέτες έχουν προσδιορίσει ότι περίπου το 70% των εμβρύων από γυναίκες προχωρημένης μητρικής ηλικίας μπορεί να είναι ανευπλοειδή. Για γυναίκες ηλικίας 37 ετών και άνω που υποβάλλονται σε εξωσωματική γονιμοποίηση, η PGD για ανευπλοειδία βελτιώνει σημαντικά τα ποσοστά εγκυμοσύνης, μειώνει τα ποσοστά αποβολών και μειώνει την πιθανότητα μιας χρωμοσωμικά ανώμαλης εγκυμοσύνης, εάν έξι ή περισσότερα έμβρυα καλής ποιότητας είναι διαθέσιμα για ανάλυση.

Υπογονιμότητα ανδρικού παράγοντα

Περίπου το ήμισυ του συνόλου της υπογονιμότητας οφείλεται σε ανωμαλίες του σπέρματος. Πολλές διαταραχές του σπέρματος οφείλονται σε χρωμοσωμική ανωμαλία, όπως ανευπλοειδία ή δομική χρωμοσωμική ανωμαλία. Οι άνδρες που φέρουν μια ισορροπημένη μετάθεση διατρέχουν κίνδυνο να παράγουν σπερματοζωάρια με δομική χρωμοσωμική ανωμαλία.

Αρκετές μελέτες έχουν προσδιορίσει ότι περίπου το 3-8% του σπέρματος από φυσιολογικούς, γόνιμους άνδρες είναι ανευπλοειδές και το 27-74% του σπέρματος από άνδρες με σοβαρή υπογονιμότητα είναι ανευπλοειδές. Τα ζευγάρια με υπογονιμότητα που οφείλεται σε ανδρικό παράγοντα, θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο ανάλυσης χρωμοσωμάτων στο σπέρμα του άνδρα πριν από την εξωσωματική γονιμοποίηση.

Ιστορικό παιδιού ή εγκυμοσύνης με χρωμοσωμική ανωμαλία

Για ασθενείς με προηγούμενο παιδί ή εγκυμοσύνη με χρωμοσωμική ανωμαλία, η προεμφυτευτική διάγνωση μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο ορισμένων ανωμαλιών στην επόμενη εγκυμοσύνη.

Οικογενειακό ιστορικό ασθένειας που συνδέεται με το χρωμόσωμα Χ

Μια κατηγορία μονογονιδιακών ασθενειών έχει κληρονομικότητα που συνδέεται με το χρωμόσωμα Χ. Τα περισσότερα ζευγάρια που διατρέχουν κίνδυνο για μια Χ-συνδεόμενη πάθηση εντοπίζονται με την εξέταση του οικογενειακού ιστορικού ή τη γέννηση ενός πάσχοντος παιδιού. 

Οι Χ-συνδεδεμένες παθήσεις προκαλούνται από μια αλλαγή ή μετάλλαξη σε ένα γονίδιο στο χρωμόσωμα Χ και συνήθως προσβάλλουν μόνο τους άνδρες. Αυτό συμβαίνει επειδή οι άνδρες έχουν μόνο ένα χρωμόσωμα Χ, το οποίο κληρονομούν από τη μητέρα τους, ενώ λαμβάνουν ένα χρωμόσωμα Υ από τον πατέρα τους. Εφόσον ένα αρσενικό έχει μόνο ένα χρωμόσωμα Χ, αν έχει μεταλλαγμένο γονίδιο θα εμφανίσει τη διαταραχή. Αυτός ο τύπος κληρονομικότητας είναι που προκαλεί διαταραχές όπως η μυϊκή δυστροφία Duchenne, η αιμορροφιλία, το εύθραυστο Χ κ.λπ.

Τα κορίτσια συνήθως δεν επηρεάζονται επειδή έχουν δύο χρωμοσώματα Χ. Τα θηλυκά με ένα φυσιολογικό χρωμόσωμα Χ και ένα μεταλλαγμένο χρωμόσωμα Χ γενικά δεν έχουν συμπτώματα της νόσου, λόγω της παρουσίας του φυσιολογικού γονιδίου. Αυτές οι γυναίκες αναφέρονται ως "φορείς" και κινδυνεύουν να μεταβιβάσουν τη μετάλλαξη του γονιδίου στα παιδιά τους. Εάν αυτό το παιδί που θα κληρονομήσει το γονίδιο είναι κορίτσι, θα είναι επίσης φορέας. Μόλις καθοριστεί το φύλο του εμβρύου, θα μεταφερθούν θηλυκά έμβρυα, τα οποία δεν θα διατρέχουν κίνδυνο για διαταραχή που συνδέεται με το φύλο.

Κληρονομικές γενετικές διαταραχές

Τα ζευγάρια που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο να μεταδώσουν στους απογόνους τους μια κληρονομική ασθένεια, έχουν τη δυνατότητα να υποβληθούν σε προγεννητική έλεγχο, ώστε να εντοπιστεί η γενετική διαταραχή στο έμβρυο. Ωστόσο, εάν η ανάλυση αποκαλύψει ένα γενετικά προσβεβλημένο έμβρυο, οι μόνες επιλογές που έχουν στη διάθεσή τους τα ζευγάρια είναι να αποκτήσουν ένα παιδί με γενετική ασθένεια ή να διακόψουν την προσβεβλημένη εγκυμοσύνη. Πρόκειται για μια δύσκολη και συχνά τραυματική απόφαση, ιδίως σε προχωρημένες εγκυμοσύνες.

Πολλά ζευγάρια μπορεί επίσης να βιώσουν επανειλημμένες διακοπές εγκυμοσύνης προσπαθώντας να αποκτήσουν ένα υγιές παιδί και μπορεί να αισθάνονται ανίκανα να δεχτούν περαιτέρω προβληματικές εγκυμοσύνες. Σε ορισμένες περιπτώσεις αυτό μπορεί επίσης να μην αποτελεί βιώσιμη επιλογή για θρησκευτικούς ή ηθικούς λόγους.

Η προεμφυτευτική γενετική διάγνωση (PGD) έχει εισαχθεί ως εναλλακτική λύση στην προγεννητικό έλεγχο, ώστε να αυξήσει τις διαθέσιμες επιλογές για τα ζευγάρια που έχουν μια γνωστή γενετικά μεταδιδόμενη ασθένεια, παρέχοντας αίσθημα ασφάλειας στους μελλοντικούς γονείς. Η προεμφυτευτική διάγνωση γίνεται πολύ νωρίτερα από τον προγεννητικό έλεγχο, πριν την εμφύτευση του εμβρύου και τη δημιουργία κλινικής εγκυμοσύνης. Ο ειδικός γονιμότητας θα επιλέξει για να μεταφέρει στη μήτρα μόνο έμβρυα που είναι αρνητικά μετά από την γενετική ανάλυση μεταλλάξεων. Κατά συνέπεια, η προεμφυτευτική διάγνωση PGD μπορεί να απαλλάξει το ζευγάρι από διλήμματα σχετικά με πιθανή διακοπή της εγκυμοσύνης, εξασφαλίζοντας μια εγκυμοσύνη απαλλαγμένη από την υπό εξέταση ασθένεια.

---

---