Κατάτμηση DNA Σπέρματος

Το τεστ κατάτμησης του DNA του σπέρματος είναι ένα προηγμένο τεστ ανδρικής υπογονιμότητας που αξιολογεί την ακεραιότητα του DNA του σπέρματος.

Η υπογονιμότητα, οι αποτυχίες εξωσωματικής γονιμοποίησης και οι αποβολές μπορεί να οφείλονται στην κατάτμηση του DNA του σπέρματος, το οποίο είναι μη φυσιολογικό γενετικό υλικό μέσα στο σπέρμα.

Ως αποτέλεσμα της εξέτασης κατακερματισμού του DNA του σπέρματος, μπορούν να αποκτηθούν πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με τη γενετική ποιότητα του σπέρματος. Αυτό επιτρέπει την ακριβή αξιολόγηση της ανδρικής υπογονιμότητας και τον επακόλουθο σχεδιασμό της θεραπείας. 

Γενικά, αν η κατάτμηση του DNA είναι μικρότερη από 15%, το σπέρμα θεωρείται εξαιρετικό. Εάν ο δείκτης κατάτμησης DFI (dna fragmentation index) κυμαίνεται μεταξύ 15% και 25%, τότε το σπέρμα είναι καλής ποιότητας, ενώ μεγαλύτερα ποσοστά δείχνουν σπέρμα με μέτριο ή χαμηλό δυναμικό γονιμότητας.

Image

Τι είναι η κατάτμηση DNA του σπέρματος;

Το DNA έχει τη μορφή περιελιγμένης διπλής έλικας, που σταθεροποιείται δομικά από πλευρικούς δεσμούς. Αν οι δεσμοί σπάσουν, τότε η έλικα γίνεται ασταθής. Η δομική αλλοίωση στο DNA του σπέρματος (κατάτμηση DNA σπέρματος) δεν αντικατοπτρίζεται σε καμία από τις συμβατικές παραμέτρους (κινητικότητα, συγκέντρωση, μορφολογία κ.λπ.), άρα δεν μπορεί να εντοπιστεί με το σπερμοδιάγραμμα.

Άνδρες με σπερματολογικές αναλύσεις ακόμα και εντός των φυσιολογικών ορίων, ενδέχεται να φέρουν υψηλό ποσοστό κατάτμησης στο DNA των σπερματοζωαρίων τους.

Ο Βαθμός Κατάτμησης του DNA συσχετίζεται με την αποτυχία επίτευξης εγκυμοσύνης, ανεξάρτητα από την μέθοδο γονιμοποίησης του ωαρίου (φυσιολογική, IUI, IVF ή 1CSI), μέσω:

• Της μείωσης της γονιμοποιητικής ικανότητας των σπερματοζωαρίων
• Της αναστολής ανάπτυξης των εμβρύων
• Της μη επιτυχούς έκβασης της εμφύτευσής τους (αποβολή)

Τι προκαλεί την κατάτμηση DNA;

Οι κύριοι παράγοντες, οι οποίοι ευθύνονται για την παρουσία υψηλών επιπέδων κατάτμησης στο DNA του σπέρματος, είναι:

• η έκθεση σε χημικές-τοξικές ουσίες, ακτινοβολία ή υψηλές θερμοκρασίες
• η ατμοσφαιρική ρύπανση
• η χρήση φαρμάκων
• η παρουσία κιρσοκήλης, καρκίνου όρχεων, φλεγμονής ή υψηλού πυρετού
• η αυξημένη θερμοκρασία όρχεων
• το κάπνισμα
• η κακή διατροφή
• η προχωρημένη ηλικία του άνδρα (περίπου >50 έτη)
• οποιαδήποτε διαδικασία έχει ως αποτέλεσμα την πρόκληση οξειδωτικού στρες

Σε ποιούς συνιστάται η εξέταση;

Εξέταση για την κατάτμηση DNA σπέρματος συνιστάται κυρίως στις ακόλουθες περιπτώσεις:

• Ανεξήγητη υπογονιμότητα μεγάλης διάρκειας
• Χαμηλά ποσοστά γονιμοποίησης ή έμβρυα κακής ποιότητας σε κύκλους IVF
• Αποτυχία εμφύτευσης μετά από IVF
• Καθ' έξιν αποβολές
• Μακροχρόνια παραμονή σε περιβάλλον με τοξικούς για την γονιμότητα παράγοντες
• Ολιγοασθενοτερατοζωοσπερμία
• Προχωρημένη ηλικία του συζύγου (> 50 χρόνια)

Γενικότερα, για την ολοκληρωμένη αξιολόγηση της ποιότητας του ανδρικού σπέρματος, η εξέταση της κατάτμησης DNA θα πρέπει πλέον να συνοδεύει τον αρχικό συμβατικό έλεγχο του εξεταζομένου.

Μπορεί να μειωθεί η κατάτμηση DNA στο σπέρμα;

Η εμφάνιση ενός υψηλού δείκτη Κατάτμησης DNA μπορεί να επιτευχθεί με την αξιολόγηση αιτιολογικών παραγόντων του φαινομένου, οι οποίοι συνδέονται με το επίπεδο ζωής. Στην περίπτωση του οξειδωτικού στρες, συνιστάται ο εμπλουτισμός της διατροφής των ασθενών σε αντιοξειδωτικές ουσίες.

Βιταμίνη C, Ε και β-καροτένιο, σε ενδεδειγμένες δόσεις, καθώς και κάποια στοιχεία, όπως ο ψευδάργυρος και το σελήνιο, ασκούν αντιοξειδωτική δράση. Τροφές, με υψηλή περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικές ουσίες είναι τα λαχανικά, το κόκκινο κρασί, το πράσινο τσάι κ.α.

Έρευνες έχουν δείξει ότι η πρόσληψη αντιοξειδωτικών ουσιών μπορεί εμποδίσει, την παρουσία υψηλών επιπέδων κατάτμησης DNA σπέρματος σε 15% έως και 25%.

Συνοψίζοντας, κάντε όσα μπορείτε παραπάνω από τη λίστα αυτή:

• κόψτε το κάπνισμα και το ποτό
• αποκαταστήστε την κιρσοκήλη σας (αν υπάρχει) 
• μειώστε την έκθεση στη θερμότητα (αποφύγετε τα στενά εσώρουχα, τα πολύ ζεστά μπάνια, μην εργάζεστε με το φορητό υπολογιστή στα γόνατά σας για πολλές ώρες)
• ασκηθείτε και χάσετε βάρος
• τρώτε υγιεινά
• λάβετε βιταμίνη C, Ε, ψευδάργυρο, σελήνιο και συνένζυμο Q-10, αν και χρειάζονται περισσότερες έρευνες και επιστημονικές αποδείξεις

Αν ο δείκτης κατακερματισμού σπερματικού DNA δεν μειωθεί, θα πρέπει να εγκαταλειφθεί η προγραμματισμένη προσπάθεια ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής;

Ο βαθμός επίδρασης ενός υψηλού Δείκτη Κατάτμησης DNA στο σπέρμα, μπορεί να αξιολογηθεί σε συνδυασμό και με την ηλικία της συζύγου. Όταν η σύζυγος είναι νέα σε ηλικία (30-35 ετών) ή στην περίπτωση δωρεάς ωαρίων είναι πιθανό ένα υψηλό ποσοστό κατάτμησης DNA (30-40%) να μπορεί διορθωθεί από το ωάριο.

Στα πλαίσια της προσπάθειας διερεύνησης των αιτίων της αποτυχίας ενός ζευγαριού να επιτύχει εγκυμοσύνη ή να παράγει καλής ποιότητας έμβρυα, το περιστατικό είναι ξεχωριστό και πρέπει να αναλύεται λεπτομερώς με θεράποντα ιατρό.

Πώς γίνεται το τεστ κατακερματισμού DNA σπέρματος;

Έχουν αναπτυχθεί διάφορες δοκιμασίες για την αξιολόγηση του ποσοστού των σπερματοζωαρίων με σημαντικό κατακερματισμό του DNA. Μία  δοκιμασία που έχει μεγάλο βαθμό αξιοπιστίας ονομάζεται SCSA ή ανάλυση της δομής της χρωματίνης του σπέρματος.

Κατά τη διάρκεια της δοκιμασίας SCSA, τα σπερματοζωάρια υποβάλλονται σε επεξεργασία με μια χημική ουσία που επιτρέπει την είσοδο μιας ειδικής χρωστικής στο σπερματοζωάριο. Η χρωστική ουσία εισχωρεί κρυφά στις «ρωγμές» του μορίου DNA. Θεωρητικά, το σπέρμα με κατακερματισμένο DNA προσλαμβάνει περισσότερη χρωστική.

Το σπερματοζωάριο που προσλαμβάνει πολλή χρωστική (έχει κατακερματισμένο DNA) μπορεί να διαφοροποιηθεί από το σπερματοζωάριο που προσλαμβάνει λίγη μόνο χρωστική (έχει φυσιολογικό DNA). Τέλος, με τη χρήση ενός προγράμματος υπολογιστή, κάθε σπερματοζωάριο μπορεί να απεικονιστεί γραφικά και το εργαστήριο μπορεί να προσδιορίσει το ποσοστό των σπερματοζωαρίων με κατακερματισμένο DNA.