Γονιμότητα - Βασικές Ορμονικές Λειτουργίες
Η πρώτη εμμηνορρυσία (καταμήνιος κύκλος) ξεκινά στην εφηβεία οριοθετώντας επίσημα την έναρξη της γυναικείας αναπαραγωγικής περιόδου. Κάθε φυσιολογικός κύκλος διαρκεί περίπου 28 ημέρες, αν και παρατηρείται μεγάλη ατομική διαφοροποίηση ως προς την πραγματική διάρκειά του και βρίσκεται κάτω από τον έλεγχο διαφορετικών ορμονών που εκκρίνονται από τον υποθάλαμο, την υπόφυση (αδένες του εγκεφάλου) και τις ωοθήκες. Σκοπός των ορμονών αυτών είναι η διέγερση των ωοθηκών για την απελευθέρωση ενός ώριμου ωαρίου και η δημιουργία κατάλληλου περιβάλλοντος στη μήτρα για τη στήριξη μιας επικείμενης εγκυμοσύνης.
Στην αρχή κάθε κύκλου ο υποθάλαμος εκκρίνει κατά κύματα την εκλυτική ορμόνη των γοναδοτροπινών (GnRH, Gonadotropin-Releasing Hormone) που επιδρά στην υπόφυση, η οποία με τη σειρά της απελευθερώνει τις ορμόνες FSH (follicle stimulating hormone) και την LH (luteinizing hormone).
Οι ορμόνες αυτές εμφανίζουν μια αρμονική σχέση μεταξύ τους και επιδρούν στην ωοθήκη για διαφορετικό λόγο η καθεμία. Η FSH είναι υπεύθυνη για τη δημιουργία και ανάπτυξη των ωοθυλακίων (μικρές κύστες γεμάτες υγρό που περιέχουν από ένα ωάριο) ενώ η LH ευθύνεται για την τελική ωρίμανση αυτών και την ωοθυλακιορρηξία. Σε κάθε κύκλο διακρίνουμε δύο φάσεις, την Ωοθυλακική και την Ωχρινική φάση.
Ωοθυλακική Φάση του κύκλου 1η -14 η μέρα
Με την επίδραση της FSH, στην ωοθήκη αρχίζουν να αναπτύσσονται γύρω στα 8-10 ωοθυλάκια. Φυσιολογικά όμως, μόνο ένα από αυτά επικρατεί και φτάνει στην τελική ωρίμανση. Τα αναπτυσσόμενα ωοθυλάκια παράγουν οιστρογόνα (ορμόνες) και κυρίως οιστραδιόλη Ε2. Τα επίπεδα της οιστραδιόλης αυξάνονται όσο αυξάνονται ο αριθμός και οι διαστάσεις των αναπτυσσόμενων ωοθυλακίων. Η εκκρινόμενη οιστραδιόλη επιδρά στο ενδομήτριο (δηλαδή στο εσωτερικό της μήτρας) αυξάνοντας το πάχος του. Παράλληλα πλαταίνει τον τραχηλικό αυλό και δρα στο τραχηλικό βλεννογόνο, προκαλώντας την έκκριση μιας περισσότερο αλκαλικής βλέννης, η οποία ευννοεί την επιβίωση και μεταφορά των σπερματοζωαρίων. Η οιστραδιόλη δηλαδή είναι η ορμόνη που βοηθά την ανοδική πορεία των σπερματοζωαρίων από τον κόλπο προς τη σάλπιγγα και προετοιμάζει το ενδομήτριο για να δεχθεί το έμβρυο.
Ωχρινική φάση
Τη 13 η με 14 η μέρα του κύκλου, μία απότομη αύξηση της LH προκαλεί την τελική ωρίμανση του ωοθυλακίου και την απελευθέρωση του ωαρίου, ωορρηξία. Το ώριμο ωάριο προσλαμβάνεται από τους κροσσούς της σάλπιγγας (ακραίο τμήμα) και προωθείται μέσα σ’αυτή. Μετά την ωορρηξία τα υπολείμματα του ωοθυλακίου μετατρέπονται σε ωχρό σωμάτιο. Το ωχρό σωμάτιο εκκρίνει μεγάλες ποσότητες προγεστερόνης (ορμόνη), η οποία εμποδίζει την απόπτωση του ενδομητρίου και στηρίζει ορμονικά τις πρώτες εβδομάδες της εγκυμοσύνης. Το ρόλο του ωχρού σωματίου αναλαμβάνει ο πλακούντας μετά τη δωδέκατη εβδομάδα της κύησης. Εάν δεν επιτευχθεί εγκυμοσύνη, το ωχρό σωμάτιο καταστρέφεται μετά από μερικές ημέρες και η έκκριση των ορμονών FSH και LH μειώνεται σημαντικά.
Διαδικασία Σύλληψης
Το ωάριο ζει στη σάλπιγγα περίπου 24-36 ώρες και είναι έτοιμο για γονιμοποίηση. Εάν σ’αυτό το χρονικό διάστημα υπάρξει σεξουαλική επαφή, τα σπερματοζωάρια που φτάνουν στη σάλπιγγα θα έρθουν σε επαφή με το ωάριο και κάποιο από αυτά θα εισχωρήσει σ’αυτό, επιτυγχάνοντας τη γονιμοποίηση. Φυσιολογικά ένα μόνο σπερματοζωάριο μπαίνει μέσα στο ωάριο.
Το γονιμοποιημένο ωάριο (ζυγώτης) ξεκινά τις κυτταρικές διαιρέσεις και παράλληλα αρχίζει να προωθείται προς τη μήτρα με τη βοήθεια των περισταλτικών κινήσεων της σάλπιγγας. Το έμβρυο παραμένει στη σάλπιγγα για τις επόμενες 5-6 ημέρες και όταν φτάνει στη μητρική κοιλότητα αποτελείται από 60-120 κύτταρα (στάδιο βλαστοκύστης). Στο στάδιο αυτό εμφυτεύεται στο ενδομήτριο και συνεχίζει την ανάπτυξή του.
